Jan Kudła, rocznik 1925, w 1939 r. mieszkał w Wiśniewczyku niedaleko Tarnopola. Po agresji 17 września tereny te zajęli Rosjanie. W ZSRR cała rodzina była podejrzana, bo ojciec Stanisław był osadnikiem wojskowym z 1920 r. 10 lutego 1940 rodzina została deportowana przez NKWD na Syberię. Jan trafił za Ural, w okolice Świerdłowska. Karczował lasy, zbierał żywicę i mchy. - Zesłali pana za to, że był pan Polakiem, czy za coś innego? - Za samo bycie Polakiem. Gdybym coś narozrabiał, to dzisiaj byśmy nie rozmawiali - uśmiecha się. Pytanie jest zasadne, bo po wojnie Kudła został skazany na 15 lat więzienia za działalność antykomunistyczną. Zsyłka trwała ponad półtora roku. W grudniu 1942, zwolniony na podstawie amnestii, trafił do Polskiej Szkoły Junaków przy formowanej w ZSRR 7. Dywizji Piechoty w Tockoje.

Adela Stojanowska-Han z Zielonej Góry wraca pamięcią do wsi Kobyłowłoki w woj. tarnopolskim, gdzie przyszła na świat w 1925 r. Swoje dzieciństwo wspomina jako sielskie-anielskie. Do wybuchu II wojny światowej zdążyła ukończyć dwie klasy gimnazjalne. Po 17 września 1939 r., kiedy to wojska radzieckie zajęły wsie i miasteczka, postanowiła sama uczyć się, by móc zdać do następnej klasy.  Okupacja nie zniechęciła jej do nauki. Jeździła do szkoły handlowej w Czortkowie. To jej gimnazjalni profesorowie zorganizowali tu tajne komplety. Pod ich okiem zaliczyła I klasę przedwojennego liceum.

„W historii mojej wsi Majdan  ( w powiecie kopyczynieckim województwa tarnopolskiego, ) i moim osobistym życiorysie noc 12 marca 1944 r. zapisała nowy rozdział. Miałem wtedy 14 lat. Grupa uzbrojonych banderowców dokonała pacyfikacji polskich zagród połączonej z ich paleniem i mordowaniem polskich mieszkańców. Część z nich w maskujących ubiorach (okryta białymi prześcieradłami) otoczyła wieś i polowała na uciekających ze wsi, strzelając do nich często przy użyciu kul dum-dum (rozrywające się przy wylocie z ciała). Druga grupa szła tyralierą wyłapując napotkanych mieszkańców i mordując ich, trzecia grupa rabowała dobytek i podpalała wybrane budynki. Cała akcja trwała od godziny 21 do 5 rano. W sytuacji pożarów i ostrzału z broni maszynowej większość wpadała a panikę. Właściwie nie miała wyboru, albo decydować się na ucieczkę, albo szukać kryjówki w budynkach, co groziło spaleniem. Podczas tego napadu – wielu traciło orientację a uczucie strachu paraliżowało wszelkie ruchy.

Brzeżany, przedwojenne województwo tarnopolskie na Kresach II RP. Miasteczko powiatowe, ze starostwem, sądem, kilkoma szkołami. Przed 1939 rokiem mieszkało 16 tysięcy ludzi. - Moja mała ojczyzna - mówi ze wzruszeniem Irena Wesołowska. Urodziła się w 1925 r. Ojciec był konduktorem, mama zajmowała się domem. Miała dwóch starszych braci. - W szkole uczyli nas nauczyciele patrioci. Znaliśmy doskonale historię, literaturę. W latach 1937-1938 prasa zaczynała pisać, że może wybuchnąć wojna. - Ale wierzyliśmy, że nic nam nie grozi. Chodziliśmy dumni z tego, że Polska jest silna. Nie baliśmy się - wspomina Irena Wesołowska. Po szkole podstawowej poszłam do gimnazjum im. Rydza-Śmigłego. Jestem zresztą jego „fanką”. Urodził się w Brzeżanach. Do ZHP należała przed wojną tylko rok. Rok harcerski zakończył się w ostatnie przedwojenne lato obozem w Honoratówce koło Podwysokiego, niedaleko Brzeżan. Przyjechał gen. August Emil Fieldorf, wtedy dowódca 51. Pułku Piechoty w Brzeżanach, bo jego dwie córki uczestniczyły w obozie. 3 września 1939 r. na miasteczko spadły bomby. - Przestaliśmy chodzić do szkoły. Do Brzeżan napływało bardzo dużo ludzi.